Wat zijn gluten precies? Wat is de functie van gluten en klopt het dat ze schadelijk zijn voor onze gezondheid? Je hoort er veel negatieve geluiden over, maar wat is hier allemaal van waar?
Wat zijn gluten eigenlijk?
Gluten is de naam van een groep eiwitten die we vinden in bepaalde graansoorten, zoals bijvoorbeeld tarwe. Deze eiwitten verdelen we vervolgens in twee soorten: de glutenines en de gliadines. De glutenines hebben vooral een elastisch karakter en de gliadines zijn meer stroperig van structuur. Eigenschappen die cruciaal zijn om een mooi broodje te bakken. Zonder gluten kan de bakker niet écht zijn werk doen, het brood verliest stevigheid en elasticiteit. Gluten vormen een netwerk tijdens het bakken en zonder gluten kan brood niet goed rijzen en gisten. Heb je weleens glutenvrij brood gehad? Dan weet je wat wij hier bedoelen.
Waar zitten gluten allemaal in?
Het meeste brood wat in de winkel ligt, is gemaakt van tarwe. Dit is een graansoort waar gluten in zitten. Maar er zitten ook gluten in rogge, gerst, spelt, durum en kamut. En omdat granen in veel verschillende producten worden verwerkt, zitten gluten ook in bijvoorbeeld koek, crackers, pizza, paneermeel, cake, taart, bindmiddel, sauzen, snoep, ijssoorten en bier. Niet onbelangrijk: sommige glutenvrije granen kunnen in aanraking komen met granen die wel gluten bevatten. Zo kan een graan wat van nature glutenvrij is tóch gluten bevatten. Dit kan het geval zijn bij granen zoals haver, boekweit en quinoa. Wil je nou 100% zeker weten of iets glutenvrij is, bekijk dan het logo op het etiket.
Maar, zijn gluten slecht?
Ja en nee. Althans, het is een persoonlijke kwestie. Het klopt dat er mensen zijn die niet tegen gluten kunnen, alleen is dit echter uitzondering op de regel. Het gaat hier om de mensen met de chronische auto-immuunziekte coeliakie. Geschat wordt dat er in Nederland ongeveer 1% van de bevolking deze intolerantie heeft voor gluten. Dit kan enkel medisch vastgesteld worden. Neemt iemand met coeliakie wél gluten, dan kan dit leiden tot beschadiging aan het slijmvlies van de dunne darm. De darmwand wordt aangevallen door het immuunsysteem en dit levert schade op en uiteenlopende klachten. Denk aan klachten zoals: huidaandoeningen, darmklachten of een tekort aan voedingsstoffen, maar ook psychologische klachten. Er is hierin maar één advies: glutenvrij eten! Maar nogmaals, gelukkig kunnen de meesten mensen wél tegen gluten.
Ook heb je nog glutensensitiviteit
Naast coeliakie is er ook een andere groep mensen die een overgevoeligheid kan hebben voor gluten, ook wel glutensensitiviteit genoemd. Dit betekent dat er klachten kunnen ontstaan bij het binnenkrijgen van gluten, zoals diarree, een opgeblazen gevoel of bijvoorbeeld hoofdpijn. Hier is nog vrij veel onduidelijkheid rond, maar wel is men het erover eens dat het voorkomt. Het advies: verminderen of vermijden van gluten. Maar ook hier geldt: dit komt maar zeer weinig voor.
Glutenvrij eten: alleen als het écht nodig is
De meesten mensen – en gelukkig maar – kunnen prima tegen gluten en dus alle graansoorten waar gluten inzitten. En in graansoorten zitten belangrijke voedingsstoffen zoals: koolhydraten, eiwitten, vezels, ijzer en B-vitamines. Als er geen gegronde reden is om gluten te vermijden, moet je het ook echt niet doen. Je moet dan namelijk goed weten hoe je deze voedingsstoffen via andere producten moet binnenkrijgen. En dat blijkt in de praktijk soms nog best een klus! Vermoed je dat je niet tegen gluten kan? Raadpleeg dan een huisarts of diëtist.