Heb je het idee dat je bijkomt als je ongesteld bent? Dat kan kloppen! En je bent ook zeker niet de enige. Hier leggen we uit waarom je weegschaal zich een beetje anders gedraagt die tijd van de maand.
Er zijn heel wat fysieke en psychische oorzaken waardoor je tijdens je menstruatie enkele kilo’s bijkomt die niet meteen verdwijnen als je niet meer ongesteld bent. Maar er is ook goed nieuws. Zodra je weet waardoor en hoe dat gebeurt, kun je zelf ingrijpen. Zo zit het in elkaar:
1. Vocht ophouden
Tijdens de menstruatiecyclus voelen heel wat vrouwen zich opgezwollen. De niveaus van de vrouwelijke voortplantingshormonen oestrogeen en progesteron nemen toe. Dat leidt tot een verandering in het verzadigingspunt van het lichaam voor natrium en zorgt voor vochtophoping. Het deel van de menstruatiecyclus dat hiervoor ‘verantwoordelijk’ is, is de zogenaamde luteale fase. Die begint na de ovulatie en duurt ongeveer twee weken. Bij het begin van die fase (als de baarmoederwand zich op een eventuele zwangerschap voorbereidt), daalt het oestrogeenniveau. Daarna stijgt het en blijft het hoog. Ook het progresteronniveau neemt sterk toe.
Deze plotse hormonale verandering kan voor problemen zorgen in het spijsverteringskanaal. Oestrogeen kan vochtophoping veroorzaken, waardoor je opzwelt. Door progresteron werkt de spijsvertering dan weer trager. Dat betekent dat het voedsel trager door het darmkanaal gaat, met constipatie en opzwellen tot gevolg. Als het progesteronniveau daarna daalt en de bloedingen beginnen, merk je mogelijk een verhoogde darmactiviteit, die tot diarree kan leiden en – je raadt het al – opzwellen! Om de vochtophoping onder controle te houden, moet je zoute voeding mijden tijdens de tweede helft van je menstruatiecyclus.
2. Constipatie
Je menstruatie heeft invloed op de manier waarop je spijsverteringskanaal werkt om afvalstoffen uit je lichaam af te voeren. “Door progesteron ontspannen de gladde spieren wat meer. Daardoor wordt het maag-darmkanaal minder beweeglijk. Resultaat: sommige vrouwen krijgen last van opzwellen en constipatie”, aldus dr. Heather Huddlestone, als professor verbonden aan de afdeling voor reproductieve endocrinologie en onvruchtbaarheid bij het UCSF Center for Reproductive Health. Om beide te verminderen, moet je volgens haar de hoeveelheid vezels in je dieet verhogen, zeker in de tweede helft van je cyclus.
3. Voedselinname
Progesteron speelt nog een belangrijke rol tijdens de tweede helft van je menstruatiecyclus: het verhoogt de eetlust. Hoe? Eenvoudig gezegd: je lichaam heeft meer calorieën nodig in de aanloop naar en tijdens je menstruatie. Je verbrandt meer calorieën, wat je basaalmetabolisme verhoogt (de mate waarin het lichaam in rust energie verbruikt). Daardoor heb je vaker honger. De hormonen die tijdens deze periode actief zijn, zorgen er ook voor dat je verlangt naar comfortfood als chocolade en koekjes. Net die zaken waarvan je af moet blijven, volgens dr. Stephens. “Jammer genoeg moet je de zaken vermijden waar je echt trek in hebt, zoals gesuikerd voedsel en koolhydraten”, zegt ze. “Je moet cafeïne, alcohol en erg gezouten voedsel mijden.”
Je lichaam verbrandt gedurende enkele dagen voor en/of tijdens je menstruatie 100-300 calorieën extra. Het is dus een kwestie om niet toe te geven en je gezonde voedingsschema niet te verpesten terwijl je ongesteld bent. “Consequent te veel eten zonder een toegenomen fysieke activiteit kan tot een permanente gewichtstoename leiden”, waarschuwt dr. Huddlestone.
4. PMS
Voor de meeste vrouwen start hun maandelijkse ‘cyclus’ een of twee weken voor de eigenlijke menstruatie met ten minste één symptoom uit de groep symptomen die bekendstaan als het premenstrueel syndroom of PMS. Opzwellen, hunkeren naar voedsel en gewichtstoename komen het vaakst voor. Een onderzoek bij 259 gezonde vrouwen met een regelmatige menstruatiecyclus toonde een significante toename aan van de eetlust, de inname van eiwitten en een algemene hunkering naar voedsel, onder meer naar chocolade, snoep en hartige smaken tijdens de luteale of premenstruale fase voor de menstruatie begint.
Ook depressieve of angstgevoelens zijn kenmerken van PMS. Men vermoedt dat die worden veroorzaakt door de cyclische schommelingen in serotonine, een chemische stof in de hersenen. “Sommige vrouwen gaan door deze stemmingswisselingen ook meer eten”, aldus dr. Huddlestone. Ongeveer 3 tot 8% van de vrouwen ervaart een zware vorm van PMS. Dat staat bekend als het premenstruele stemmingsstoornis (premenstrual dysphoric disorder of PMDD), volgens de Amerikaanse beroepsvereniging van verloskundigen en gynaecologen. Eetbuien of het hunkeren naar voedsel zijn symptomen van PMDD. Dr. Huddlestone raadt aan om naar een zorgverlener te gaan als je aanzienlijke depressieve of angstgevoelens hebt tijdens PMS. Die kunnen immers gekoppeld zijn aan eetbuien of eetstoornissen. Om de gewichtstoename tijdens PMS of de tweede helft van je cyclus ongedaan te maken, moet je meer bewegen en focussen op het consumeren van gezonde, voedzame voedingsmiddelen.
5. PCOS
Als je een onregelmatige menstruatiecyclus hebt en bijkomt, is dat mogelijk een reden voor ongerustheid. Het polycysteus-ovariumsyndroom of PCOS is een onevenwicht in de voortplantingshormonen die problemen met het metabolisme veroorzaken. Het treft een op de tien vrouwen in de vruchtbare leeftijd.
Bij zwaarlijvige vrouwen met POS kan afvallen helpen om hun menstruele cycli regelmatig te krijgen. “Vet zelf kan oestrogeen produceren, wat hormonale schommelingen kan veroorzaken die een invloed hebben op de cyclus”, aldus dr. Stephens. “Een onregelmatige cyclus is niet de oorzaak van gewichtstoename. Gewichtstoename kan wel de oorzaak zijn van een onregelmatige cyclus.”
Bij de meeste vrouwen is de gewichtstoename tijdens hun menstruatie slechts tijdelijk. Als je een gezonde levensstijl hebt en gezond eet, zullen die wisselende extra kilo’s niet blijven.